DeveLerin HörgüçLeri

Konu: DeveLerin HörgüçLeri Ptsi Ara. 08, 2008 9:31 pm

Devenin ana yurdu Kuzey Amerika'dır. Tarih içinde oradan Güney Amerika
ve Asya'ya yayılmış, Kuzey Amerika kıtasında ise zamanla yok olmuştur.
Güney Amerika'daki lama, alpaka (bir cins koyun), guanako (lamanın
irisi) gibi hayvanlar devenin akrabaları sayılabilirler.

Yaşadıkları kum fırtınalarına ve diğer olumsuz şartlara uyabilmek için
iki sıra koruyucu kirpikleri ve tüylü kulak delikleri oluşmuş, burun
deliklerini açıp kapayabilme, çok uzaktan görebilme ve koku alabilme
yeteneklerine sahip olmuşlardır.

Develerin tek hörgüçlülerine Arap devesi, çift hörgüçlülerine ise
Baktriane (Bactrian) devesi adı verilir. Baktriane Afganistan'ın
kuzeyinde bir yer olup bugün adı pek bilinmemesine rağmen çok çeşitli
medeniyet ve kültürlere ev sahipliği yapmış, çok önemli tarihi geçmişi
olan bir bölgedir.

Her iki cins deve de yük hayvanı olarak kullanılırlar. Çift hörgüçlü
deve daha yavaştır (3-5 kilometre/saat) ama bir günde kervan içinde
durmadan 50 kilometre yol gidebilir. Hörgücünün tepesine kadar olan
yüksekliği 2 metre iken Arap devesinin sadece bacak yüksekliği
neredeyse 2 metredir. Arap devesi 18 saat boyunca saatte 13-16
kilometre hızla yol alabilir. Develerin yük hayvanı olmalarının yanında
etlerinden, sütlerinden, yünlerinden ve derilerinden de faydalanılır.

Genelde develerin hörgüçlerinde su olduğuna, bu sayede çöllerde uzun
süreli yolculuklara bu kadar dayanıklı olduklarına inanılır ama gerçek
bu değildir. Öyle olsaydı deve vücudundan su tükettikçe hörgücünün de
bir balon gibi porsuyup inmesi gerekirdi.

Develerin hörgüçlerinde sadece yağ bulunur. Burası 30-35 kilogramlık
bir yağ deposudur. Genellikle bir çok hayvan ilerde enerji kaynağı
olarak kullanmak üzere vücudunda yağ depolar ama develer bunu
hörgüçlerinde yaparlar. Yiyecek bulamadıkları zaman buradan
faydalanırlar. Hörgücün bir ikinci işlevi de deveyi çölün kızgın
güneşinden korumasıdır.

Develer zaten çölde suya az gereksinim duyarlar. 40 dereceyi bulan
sıcaklıklarda iki haftaya yakın susuz kalabilirler. Burun mukozaları
insana göre 100 kat daha büyüktür. Bu sayede nefes verirken havada
bulunan nemin üçte ikisini geri kazanabilirler.

Bir devenin vücudundaki toplam suyun yüzde 22'sinin kaybı halinde karnı
çekilir, kasları büzüşür ama bu, onun performansını çok etkilemez. Buna
karşın bir insan vücudundaki suyun yüzde 5'ini kaybedince görme
duyusunda azalma başlar, yüzde 12'sini kaybedince de ölebilir.

Develerin susuzluğa dayanıklı olmalarının nedeni su kayıplarının büyük
bir kısmının dokularındaki sudan olması, kandaki suyun pek
etkilenmemesidir. Ancak bütün bu özelliklere rağmen susuzluğa dayanma
rekoru develerde değil, farelerdedir. Bu konuda zürafa da her ikisiyle
yarışabilir.

Yeri gelmişken develerin bir başka özelliğine de değinelim. Hayvanlar
arasında sadece deve, kedi ve zürafa önce sağ taraftaki ön ve arka
ayaklarını, sonra sol taraftakileri atarak yürürler. Yani sol - sağ
şeklinde değil sol - sol, sağ -sağ şeklinde. Hatta şiirdeki aruz
vezninin ritminin Arap yarımadasındaki develerin bu yürüyüşlerindeki
ritimden doğduğu bile rivayet edilir.