Ateşßöceğinin ParLaması

Konu: Ateşßöceğinin ParLaması Ptsi Ara. 08, 2008 9:36 pm

Yaz gecelerinin karanlığında otların arasında veya havada uçarken
parıldayan, yanıp sönerek sarı-yeşil bir ışık veren bir böceği
görmüşsünüzdür. Yanına yaklaşıldığında ışığını söndüren, gece
karanlığında izini kaybettiren bu böceğin ismi ateş böceğidir.

Aslında bu böceğin verdiği ışığın ateşle de sıcaklıkla da bir ilgisi
yoktur. Bunun bilimsel adı 'soğuk ışık'tır ki günümüz teknolojisi bu
ışığı henüz yapay olarak üretmeyi başaramamıştır. Bilim insanları
dünyada milyonlarca yıldır mevcut olan bu tabiat teknolojisinin önce
çalışma mekanizmasını çözmek sonra da taklit ederek insanlık hizmetine
sunabilmek için çalışmalarına hız vermişlerdir.

Kısa bir zaman öncesine kadar sürtünme veya ısı olmadan ışık elde
etmenin imkansız olduğuna inanılıyordu. Nasıl ki normal bir ampul
kendisine verilen enerjinin yüzde 4'ünü, florasan ampul ise yüzde
10'unu ışığa dönüştürebiliyor, geri kalanını ısı olarak yayıyorsa, ateş
böceğinde de benzer bir durum olduğunu sanan bilim insanları, böceğin
bu iş için kullandığı enerjinin tamamını ışığa dönüştürebildiğini
tespit edince hayrete düştüler.

Gelelim ateşböceğinin ışık üretme mekanizmasına... Aslında ateş
böceklerinin ışık verme reaksiyonları o kadar hızlıdır ki bu
fonksiyonun kademelerini incelemek hemen hemen imkansızdır. Yani ışık
üretim mekanizması hakkındaki bilgiler hala teoride kalmaktadırlar.
Kesin olarak bilinen bunun moleküler seviyede kimyasal bir işlem
olduğu, bazı moleküllerin ayrışarak daha yüksek enerjili hale
geçebildikleri ve bu fazla enerjiyi ışığa dönüştürebildikleridir.

Ateş böceğinin karın bölgesindeki ışık organında bulunan guddelerden,
ışık elde etmede rol alan iki ana kimyasal madde üretilmektedir.
Bunlardan birincisinin kimyasal yapısı aydınlatılmış ve yapay olarak
elde edilmiştir. İkincisinin ise yapısındaki gizem çözülmesine rağmen
sentetik olarak üretilmesi hala mümkün olamamıştır.

Ateş böceklerinde üretilen iki kimyasalın birleşiminin de ışık vermeye
tam olarak yetmediği, böceğin ışık bölgesine yakın solunum organının
ışık verme anında burayı oksijenle beslemesi gerektiği tespit
edilmiştir. Bilinmeyen bir başka ayrıntı ise bu ışığı hangi şalterin
açıp kapadığıdır.

Bu gizemli böceklerin 2000 çeşidi olup erkekleri uçabilirken dişileri
kanatsızdırlar. Erkekler dişileri aramak için geceleri uçarlar ve
ışıklarını birbirleri ile iletişim kurmak için kullanırlar. En iyi ışık
verimini gelişmiş dişiler verir. Ateş böcekleri geceleri 3 saat süreyle
ışık verebilirler.

Genellikle ısırarak zehirledikleri salyangozları yedikleri için kireçli
toprakların olduğu nemli bölgelerde daha çok görünürler. Parlamayı
sağlayan kimyasal maddeler sayesinde, kazara onu yiyen bir düşmanı
kusmak zorunda kalır ve bir daha başka ateş böceği yemeye teşebbüs
etmez.