Tosttaki Peynirin Uzaması

Konu: Tosttaki Peynirin Uzaması Ptsi Ara. 08, 2008 9:44 pm

İnsanlar ekmeği fırında pişirmeye başladıklarından beri tost yemeye de
başladılar. Ancak o zamanlar ekmeğin tekrar ısıtılmasının nedeni
değişikti. Amaç ekmeğin tadını değiştirmek değil daha uzun süre
muhafaza edebilmekti.

Binlerce yıl boyunca ekmeğin, çatal benzeri demir çubuklara takılarak
şiş yapar gibi ateşte kızartılma şekli değişmedi. Tost yapımında en
büyük aşama 19. yüzyılda Amerika'da oldu. Tellerden ve teneke
plakalardan yapılmış bir kafes, kömür sobasının üstüne yerleştiriliyor,
bir kerede dört ekmek tost haline getirilebiliyordu. Elektriğin keşfi
ile her şey değişti. 20. yüzyılın başlarında ilk elektrikli tost
makineleri ortaya çıktılar.

İlk elektrikli makinelerde ısı kontrolü olmadığından, gözü makineden
ayırmamak gerekiyordu. Ekmekler anında kömür olabiliyorlardı. Yine de
bir dilim tost yemek için koca kömür sobasını yakmak ve beklemek
gerekmiyordu. Asıl önemli olan mutfağa bağımlı olmaktan kurtulmaktı.
Evin her köşesinde, günün her saatinde tost yapılıp yenilebiliyordu.

Termostatın da ilavesi ile tost makineleri günümüzdeki pratik
şekillerine geldiler, insanlar için tost, hızlı bir şekilde karın
doyurmanın bir sembolü oldu. Ancak peynirli tostu sevenler için küçük
bir sorun vardı. İki ekmek arasında ısınan peynir, yağı da görünce,
ısırırken kopmuyor, uzadıkça uzuyor, bir ucu ağızda iken diğer uç
tostta kalarak adeta mideye gitmemekte direniyordu.

Peynirin bu azizliği sadece ayak üstü tost yerken değil, resmi bir
yemekte çorba üzerine rendelenmiş peynirlerde de görülür. Minik peynir
parçalan, sıcak çorbaya değince, kaşıkla ağza götürmek istenildiği
zaman neredeyse yarım metre ince tel gibi uzarlar.

Isınan peynirin bu direnişinin nedeni, soğukken içinde uzun zincirler
halinde bulunan protein molekülleridir. Bu moleküller, sıcak bir
ortamda yağlı bir karışıma girdiklerinde, kıvırcık bir saç gibi kıvrım
kıvrım şekle dönüşüp, aralarındaki kuvvetli bağlar nedeniyle,
çekildiklerinde yay gibi uzayan lifler oluştururlar.

Bu durum şeklen pamuk yününün çekilip, uzatılıp iplik haline
getirilmesine benzer. Uzama olayı benzer yapıya sahip plastik
moleküllerinde de görülür. Isıtılınca kıvrılır, eğri büğrü olurlar, bir
ucundan çekince de lifler halinde uzarlar.

Her şeyde olduğu gibi bu oluşumun da faydalı bir tarafı vardır.
Yediğiniz tosttaki peynirin protein miktarını merak ediyorsanız,
ısırdığınızda ne kadar üzüyorsa o kadar çok protein olduğunu
anlayabilirsiniz.