kaLori NasıL öLçüLüyor ¿

Konu: kaLori NasıL öLçüLüyor ¿ Ptsi Ara. 08, 2008 9:49 pm

Kalori denilince aklımıza gıdalar gelir ama aslında kalori bir enerji
birimidir. Her çeşit enerji kalori ile ölçülür. Bilimsel olarak l gram
suyun ısısını l derece yükseltmek için gerekli enerji miktarıdır diye
tarif edilir. Nedendir bilinmez gıda ve fizik dalı ile uğraşanlar
arasında enerjinin birimi ile ilgili garip bir anlaşmazlık vardır. Gıda
uzmanlarının l kalori dedikleri değer aslında bilimsel olarak l.000
kalori yani l kilokaloridir.

İnsanlar egzersiz yaparak kalori yaktıklarını söylerler. Bu pek doğru
bir ifade değildir. Kalori enerjidir, enerji ise yakılamaz ama
yiyecekler yakılabilir. Kömür yakıldığında içindeki enerji nasıl açığa
çıkıyorsa vücut da yiyeceklerdeki yağ, protein ve karbonhidratları
alevsiz olarak kimyasal yolla yakarak enerji elde eder.

Kimyada genel bir kural vardır. Eğer iki kimyasal reaksiyona aynı
elementlerle başlıyor ve sonunda aynı şeyleri elde ediyorsanız,
reaksiyonun şekli ne olursa olsun, elde edilen enerji miktarı aynıdır.
Bu nedenle, bir yiyecek metabolizmada yakılınca elde edilen enerji,
aynı yiyeceği ateşte yakmakla elde edilecek enerji ile aynıdır.

Yiyeceklerin kalori miktarını ölçen ve kalorimetre adı verilen alet,
bir su tankı ve onun içine batırılmış, yüksek basınçlı oksijen
bağlantısı olan çelik bir kaptan oluşan basit bir düzenektir.

Kalorisi ölçülecek yiyecek çelik kaba konulur, oksijen verilerek
tutuşturulur. Yanma bitince kabı çevreleyen sudaki ısı yükselmesi
ölçülür. Derece olarak ısı yükselme miktarı ile kilogram olarak suyun
ağırlığı çarpılınca sonuç doğrudan (gıda uzmanlarının kullandığı)
kalori miktarını verir.

İnsanlar bu şekilde yiyeceklerin kalori miktarlarını ölçerlerken bir
şeyin farkına vardılar. Hangi yiyeceğin içinde olurlarsa olsunlar bütün
protein türlerinin bir gramları aynı miktarda kalori veriyorlardı. Aynı
şeyler yağlar ve hidrokarbonlar için de geçerliydi. Protein ve
karbonhidratların her bir gramı 4, yağların ise 9 kalori içeriyordu.

O halde yiyecekleri tek tek yakarak kalori miktarlarını ölçmeye gerek
yoktu. Bir yiyecekte kaç gram yağ, protein ve karbonhidrat olduğu
biliniyorsa iş kolaydı. Protein ve karbonhidrat gramajlarını 4,
yağınkini ise 9 ile çarparak yiyeceğin toplam kalori miktarı
bulunabiliyordu.

Yine de kalorimetre ile insan vücudu arasında küçük bir fark vardır.
Kalorimetrede yiyeceğin tümü yakılır. Vücutta ise yağın yüzde 2'si,
karbonhidratın yüzde 5'i, proteinin de yüzde 8'i sindirilip
parçalanmadan yani enerjiye dönüşmeden vücuttan çıkar gider. Hassas
değerlendirmelerde bu farkı hesaba katmak gerekir.