Soğanın Göz Yaşartması

Konu: Soğanın Göz Yaşartması Ptsi Ara. 08, 2008 9:54 pm

Soğanın anavatanının Güneydoğu Asya olduğu sanılıyor. Günümüzde ise
dünyanın her yerinde, özellikle sıcak iklim kuşaklarında
yetiştirilmekte ve tüketilmektedir. Soğanın tarihi o kadar eskiye
gitmektedir ki, kayıtlı tarihten de önce Çin, Hindistan ve Ortadoğu'da
yiyecek olarak kullanıldığı tahmin ediliyor.

Soğan besleyici bir gıda olmasının yanı sıra müthiş bir aromatik
özelliğe de sahiptir. Bu aromada içindeki kükürtlü maddelerin büyük
etkisi vardır, ancak aroma tek başına kükürtlü maddelerden
kaynaklanmamaktadır. Soğan ve sarmısakta sülfür ihtiva eden amino
asitlerin türevleri de vardır.

Bir soğanı kestiğinizde bunlardan 'S1 propenylcysteine-sulphoxide' adı
verilen kısım çözülür ve gözlerimizi tahriş eden 'proponal-S oxit' adlı
kısmı ortaya çıkar. Kimya ilminin karışık kelimeleri aklımızı
karıştırmadan esasa geçersek, bu maddenin gözümüze değmesi ile bir
çeşit hidroliz olur ve içinde eser miktarda bulunan sülfrik asit
gözümüzü yakar ve yaşarmasına neden olur.

Bu bileşimler çok dengeli değillerdir. Örneğin çok düşük bir ısı işlemi
sonucunda dahi tamamen yok olurlar. Bu nedenle de pişmiş soğanda hiç
bulunmazlar ve göz yaşartamazlar. Soğan doğrarken gözlerinizin
yaşarmaması için önerilen birçok önlem vardır.

Önce en ciddisini söyleyelim. Bazı aşçılar soğanı kesmeden önce
ıslatmayı, keserken de ıslak tutmayı veya soğanı çeşmeden akan suyun
altında kesmeyi öneriyorlar. Bir başka görüş ise soğan doğrarken
ağızdan nefes almayı tavsiye ediyor. Bu görüşe göre gaz nefesimizle
birlikte burnumuza girip gözümüze yaklaşmak yerine doğrudan
ciğerlerimize girer ve çıkarmış. Bunu sağlamak için de dişlerimizin
arasına bir metal kaşık koymak yeterliymiş.

Soğan doğrarken gözlerin yaşlanmasını önlemek için, dudaklar arasında
bir limon dilimi, dişler arasında bir kesme şeker veya dörtte bir dilim
ekmek bulundurmayı önerenler de var. Böylece ağzımıza alacağımız bu
gibi şeylerin, aldığımız nefesteki sülfür gazını emdiğini iddia
ediyorlar.

Diğer görüşler ise, soğanın doğranılmasına tepesinden başlanılması ve
cücüğünün en sona bırakılması veya soğanın doğramadan önce yarım saat
buzdolabında tutulması şeklinde. Soğan doğrarken deniz gözlüğü veya
kontakt lens takılmasının faydalı olacağını ileri sürenler de var. Bu
kadar çok önlem seçeneğinin içinde, siz bir tanesini bile
uygulamıyorsanız, yapacak bir şey yok, soğanı ağlaya ağlaya doğramaya
devam edeceksiniz.