Unun PatLayıcı ÖzeLLiği

Konu: Unun PatLayıcı ÖzeLLiği Ptsi Ara. 08, 2008 9:57 pm

Tarihte kayda geçen ilk un patlaması 1785 yılında İtalya'da Turiri'de
bir ekmek fırınında, bir lambanın un tozunu tutuşturması sonucu oldu.
Ölüme ve fazla zarara yol açmayan bu patlamadan sonra konu unutuldu
gitti.

Modern günlerimizin başlangıcında, insanlık tarihinin ana gıdası
ekmeğimizin en önemli girdisi olan unun çok ciddi bir şekilde yanarak
patlayabileceğini kime söyleseniz herhalde şaka kabul eder gülerdi.
1981'de ABD'de büyük bir hububat silosu infilak edip, 9 kişi ölüp, 30
kişi de yaralanınca gülmeler durdu. 1988'de hububat bulunan yerlere
belirli bir emniyet standardı getiren kuralların uygulanmasına
başlanılmasına rağmen 90'lı yıllarda sadece ABD'de undan kaynaklanan
ortalama yılda 13 patlama oldu.

Peki nasıl oluyor da un bu kadar tehlikeli bir şekilde patlayabiliyor?
Sebebi basit. Çünkü o bir karbonhidrat. Havada toz olarak asılı duran
karbonhidratın miktarı, bir metreküpte 50 gramı aşınca herhangi bir
şekilde tutuşturulduğunda patlar. Un tozları o kadar küçüktür ki,
anında yanar ve bu yangın diğerlerine zincirleme yayılır. Bu da toz
bulutunda, ortama da bağlı olarak, patlayıcı bir güç oluşturur. Benzer
durum şeker, puding ve hatta çok ince testere talaşlarında bile
oluşabilir.

Bir yangının çıkması için üç şeyin bir arada olması gerekir. Hava
(içindeki oksijen), yanıcı madde (burada un oluyor) ve tutuşturucu.
Silolarda insanların çalıştıkları yerlerde tutuşmak için gereken
metreküpte en az 50 gram un tozu miktarına pek ulaşılamaz. Tabii burada
unutulmaması gereken patlamaya sebep verenin yanıcı maddenin havada
asılı duran toz miktarı olduğudur, yoksa yere serilen unda böyle bir
tehlike yoktur.

Silolarda tutuşmaya sebep olan şeyler, bilinçsizce yapılan bir kaynak,
bir kesme işlemi, sigara, asansörler ve konveyörlerin mekanizmalarından
çıkan kıvılcımlar olabilir. Şüphesiz ortamın da çok önemi vardır.
Patlamanın yarattığı büyük basınç boşalacak yer bulamazsa binayı bile
yıkabilir. Açık havada ise patlama olmaz ama yine de tehlikeli bir
alevlenme olur.

Hanımlar, endişelenmeyin, kurabiye veya börek yapmak için aldığınız bir
kilo undan 50 gramı havaya uçmaz. Bu olay için tonlarca un gerekir.
Hamur yoğurmak için balkona çıkmanıza hiç gerek yok!