јонη кяαмзя
Yaş : 39
Kayıt tarihi : 08/12/08
Mesaj Sayısı : 467
Yer : DenizLi
|
 Konu: Sfenks Gizemi ve ßiLinmeyenLeri  Salı Ara. 09, 2008 12:06 am |
|
|
Tek sesli ama önce dört sonra iki sonra üç ayaklı
yeryüzünde ya da gökyüzünde ya da denizde bundan daha değişken bir şey
yoktur. Bu şey ayakları üzerine kalktığında gücü en zayıf yürüyüşü en yavaştır
SFENKS'İN OİDİPUS'A SORDUĞU BİLMECEDİR BU
Sfenksle en çok ilişkilendirilen bilmece
Yunan efsanesinde Oidipus'un çözdüğüdür. Ancak el-Gize'deki
piramitlerin yanında duran ve kötü ruhlu Yunan sfenksinin uzaktan
akrabası olan Büyük Sfenks'i saran muammaların sayısı Oidipus'a sorulan
bilmeceyi çocuk oyuncağı bırakacak kadar çok daha fazladır. Sfenks ne
zaman yapılmıştır? Kim kimin için yapmıştır? İçinde ya da altında gizli odalar var mıdır? Bu soruların muhtemel cevapları arkeoloji eski tarih ve jeoloji karışımı içindedir.
 
(Solda) Sfenks'in pençeleri arasındaki Rüya Kitabesi. (Sağda) Sfenks'in çeşitli bölümlerindeki erozyon farklılıklarının yontulduğu taş blokun çeşitli jeolojik katmanlarından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
BÜYÜK SFENKS'İN TARİHÇESİ
Kefren piramitinin (İÖ yaklaşık 2500) geçidi yanında bulunan Büyük
Sfenks 73 metre uzunluğunda ve 20 metre yüksekliğindedir. Taşocağından
kalan bir kaya tepesinden yontulmuştur ve sık sık üzeri temizlenip
açığa çıkarılmışsa da genelde hemen hemen tümüyle kumlar altında kalmıştır.
Sfenksle aynı taştan yapılma tamamlanmamış bir tapınak 4. Hanedan zamanında (İÖ yaklaşık 2575-2465) anıtın önünde inşa edilmiştir. Bunun güneşin üç biçimi olan sabahları Khepri'ye öğlenleri Re'ye ve akşamları Atum'a tapınmak için yapıldığı anlaşılmaktadır. (Bu senaryo yukarıda verilen Yunan mitolojisinin sfenks bilmecesinde anlatılan insanın üç çağına şaşırtıcı bir paralellik göstermektedir.)
Yeni Krallıkla Sfenks
belki de gömülü Sfenks'in ufuktan doğan dev bir hükümdarın başına
benzediği için Horemakhet ("Ufuktaki Horus") ile özdeşleştirilmişti.
Sfenksin üstünü örtmüş kumdan en ünlü temizlenişi
IV. Thutmosis (İÖ yaklaşık 1400) tarafından Sfenks'in tam önüne dikilen
"Rüya Kitabesinde kayıtlıdır. Burada genç prense rüyasında eğer Sfenks'i örten kumlardan kurtarırsa bir sonraki kral olacağına söz verildiği yazılıdır.
Daha 18. Hanedan'dan başlayarak (İÖ yaklaşık 1550-1307)
Sfenks kireçtaşı ile giydirilerek onarılmaya başlanmış ve ayakları
arasına ayakta duran bir hükümdar heykeli eklenmişti. Son yıllarda burnunu yüzyıllar önce kaybeden heykelin giderek yıkılması konusundaki kaygılar artmıştır.
Sfenks'in kayıp sakalının parçalan Giovanni Bat-tısta Caviglia ve daha
sonraki kazıcılar tarafından toprak altından çıkarılmıştır. Sakalın
parçalarından parçalar
British Museum ile Kahire'deki Mısır Müzesi'nde sergilenmektedir. Yakın
zamanlarda erozyon ve yükselen yer suları bir sorun olmuştur ve bölge bilimadamları tarafından heykelin çürümesinin nedenlerini tespit etmek üzere yakın bir ekolojik incelemeye alınmıştır.
 
(Solda) Halen büyük bir kısmı kumlara gömülü olan Sfenks
18. yüzyıl sonlarında Napolyon'un Mısır seferine katılan ressamların
taşbaskı çizimlerinde böyle resmedilmişti. (Sağda) Sfenks'in
bilgisayarla tamamlanmış durumu. Yeni Krallık heykeli Sfenks'in pençeleri arasında
SFENKS KAÇ YAŞINDADIR?
Sfenksin çevresi 4. Hanedan hükümdar piramitleri ve kraliyet memurlarının mastaba-mezarlarıyla sarılı olduğundan onun da aynı tarihte yapılmış olacağı varsayılmıştır. Auguste Mariette'in 1853'te yakınlardaki 4. Hanedan hükümdarı Kefren'in Vadi Tapınağı'nı ortaya çıkarması heykelin yaratıcısının o firavun ve Sfenks başının onun yüzü olduğu iddialarının ortaya atılmasına neden oldu.
18. Hanedan Rüya Kitabesi'ndeki yazıda Kefren'e bir atıfta bulunulmuş olabilir. Sfenks başının çeşitli unsurları başlığı ve genel fizyonomisi 4. Hanedanın kraliyet heykelleriyle kıyaslanabilir şeylerdir.
Ancak arkeoloji ve sanat tarihine dayanan bu inandırıcı tarih belirleme kanıtları 1992'de Amerikalı jeolog Robert Schoch'un
Sfenks kayası ile çevresinin 4. Hanedan'dan en az 2500 yıl önce yağmur
suları nedeniyle erozyona uğramış olduğunu gösteren kanıtlar bulduğunu
söylemesiyle geçici bir süre sarsılmıştı.
Schoch bu erozyonun Sfenks'in gövdesi yontulduktan sonra gerçekleştiğini söylemiş sonra böyle bir şeyi yaratacak yağmurların ancak Neolitik Dönem'de
ÎÖ 7000 ile 5000 yılları arasında gerçekleşebileceğini ve üçüncü olarak
da heykel ile tapınağının iki aşamada yapıldığını iddia etmişti. Sanat
tarihi açısından başın daha genç olmasına da bir 4. Hanedan hükümdarı
tarafından yaptırıldığı ya da yeniden yontulduğu açıklamasını
getirmiştir.
Sfenks'in geleneksel Mısırbilim tarihlemesine destek başka bir Amerikan jeologu olan James Harrell'den gelmiştir. Harrell erozyonun Nil'in taşan sularının getirdiği ıslak kumlarla oluşabileceğini ve ayrıca arazinin topograf isinin yağmur sularının Sfenks'e doğru akmasına neden olacağını böylece Eski Krallık zamanındaki yağışların Schoch'un gözlemlediği erozyon etkilerini yaratabileceğini iddia etmiştir.
1980'li yıllarda Sfenks'in gayet zahmetli bir iş olan fotogrametrik bir taramasını yapmış olan Mark Lehner Schoch'un iddialarının bazılarını ve bu arada Sfenks'in ve tapınakların iki aşamada inşa edildiği iddiasını reddetmiş bunun eski Mısırlıların bilinen inşaat yöntemlerine tümüyle aykırı olacağını belirtmiştir.
Sfenks'in batı ucundaki bir bölmede tipik bir 4. Hanedan çömleği ile
üzerinde bakır izleri olan taş çekiçler bulunmuştur. Bundan da
İÖ 4. binyıldan önce Mısır' da bulunmayan bu tür aletlerin anıtı
yontmak için kullanıldığı sonucu çıkarılmıştır. Bunun dışında 4.
Hanedan çömleklerinin bulunduğu katmanın hemen üstünde tamamlanmamış Sfenks tapınağı için hazırlanmış büyük bir taş blok bulunmuştur.
Lehner son olarak Kefren piramitinden çıkarılan büyük boyutlu çok sayıda heykelin de Sfenks'in yaratıcısının o olduğunu gösterdiğini iddia etmektedir.
 
(Solda) Mısır'ı hiç ziyaret etmemiş 17. yüzyıl cizviti Athanasius Kircher'in hayalindeki Klasik biçimli sfenks. (Sağda) Sfenks'in modern fotogrametrik taraması heykelin bütün ayrıntılarının krokisini çıkartmıştır.
SFENKS'İN İÇİNDE GİZLİ ODALAR VAR MI?
Orta Çağdan başlayarak Sfenks'in altındaki gizli odalar hakkında
hikâyeler anlatılmaya başlanmıştır. İki Arap yazarı (el-Makrizi ve
el-Hüdai) Sfenks'in altında her biri üç piramitten birine giden üç
geçidin bulunduğu bir odayı tarif etmişlerdir.
Bu hikâyeleri duyan ilk Avrupalı gezginlerden Johannes Helferich (1579) başa kadar giden bir tünel olduğunu anlatınca eski rahiplerin
tapınanları bu yolla Sfenks'in sözlü kehanetlerde bulunduğuna
inandırdıkları söylenmiştir. Ancak Helferich'in anlatımına eşlik eden
tahta basmadaki çizimde Sfenks'in sanki Yunan Sfenks'inin dişisiymiş
gibi memeli olarak gösterilmesi bu gezginin güvenilirliğini
zedelemiştir.
Caviglia (1816) Gaston Maspero (1881-1914) Emile Baraize (1926-34) ve Selim Hasan'ın (1936- arkeolojik araştırmaları
Sfenks'in ne altında ne de tapınaklarında gizli odalar olmadığını
ortaya çıkarmıştı. Heykel ile gizli bilgilerin bulunduğu toprak altında
gömülü bir oda arasında ilişki 1930'larda Amerikalı medyum Edgar Cayce
tarafından bir kere daha ortaya atıldı.
Cayce
Atlantis'in bilgeliğinin Sfenksle ilişkili bir yeraltı belgeler
salonuna yerleştirildiğini ve bunun 20. yüzyılda yeniden keşfinin büyük
bir felaket getireceğini iddia etmişti. 1977-8 ve 1992-3'te yapılan
dirençlilik araştırmalarında Sfenks civarında anormallikler (belki de
boşluklar nedeniyle elektrik direncinde oynamalar) ortaya çıkmışsa da daha sonraki elektromanyetik taramalarda bu anormalliklerin doğal çatlaklar ve boşluklar olduğu ortaya çıkmıştır.
Mark Lehner'in Sfenks araştırmaları
çeşitli inşaat aşamalarının ve heykelin eski ve çağdaş
restorasyonlarının daha kapsamlı olarak anlaşılmasını sağlamıştır.
Lehner Sfenks'le ilişkili üç geçit olduğunu saptamıştır. Bunlardan biri başın hemen arkasına
boynun üst kısmına Albay Richard Vyse tarafından 19. yüzyılda delinmiş
küçük bir baca deliğidir. Diğer ikisinin tarihleri bilinmemektedir ve
bunlarda herhangi bir insan yapısı eşyaya ya da yazıta rastlanılmamıştır.
Böylece kanıtlar Sfenks'in ne Neolitik bir anıt ne de Atlantis'le
ilgili bir dosya dolabı olmadığını göstermiştir. Ancak onun neden ve
kimin kim için yaptırdığı ile Eski Krallık kayıtlarında neden bir kayda
rastlamadığımız muammalarını çözene kadar Mısır heykellerinin bu en
büyüğünü saran esrar havası devam edecektir.
Eski Yunan'da sfenks İÖ 1600 dolayında ortaya çıktı. Yunanistan'a
sfenks Asya'dan gelmişti ama görünümü daha değişikti. İÖ 1200'den sonra
400 yıl boyunca Yunanistan'da hiçbir yerde rastlanmayan sfenksler Asya'da Tunç Çağı'ndakilere benzer biçim ve pozlarda varlıklarını sürdürdü.
8. yüzyıl sonunda sfenks kavramı
Eski Yunan sanatında yeniden ortaya çıktı ve 6. yüzyılın sonuna değin
yaygınlığını korudu. Çoğu zaman doğu özellikleri taşıyan bu sfenkslerin
doğu kaynaklı olduğu açıktı Tunç Çağı'ndakilerin devamı olamazdı.
Başı firavun gövdesi aslan şeklindeki Sfenks'in Kefren'in başı ve onun ruhu ile tüm mezarlık kompleksini koruduğuna inanılır.
İçerisinde
Gizeh'te bulunan diğer piramitlerde olduğu gibi odalar bulunup
bulunmadığı bilinmemektedir.gizemlerini hala korumaktadırlar
|
|
Anasayfa 
