Fatma Aliye Hanım

Konu: Fatma Aliye Hanım Çarş. Ocak 21, 2009 6:21 pm

FATMA ÂLİYE HANIM
1862'de İstanbul'da doğdu 1936'da yine İstanbul'da yaşamını yitirdi. İlk kadın romancımız ilk kadın felsefecimiz edebiyatımızda ilk kez çeviri yapan kadın haklarından ve kadın-erkek eşitliğinden ilk kez bahseden hakkında ilk defa monografi yazılan yazar. Tanzimat döneminin ünlü devlet adamı Ahmed Cevdet Paşa'nın kızı. Babasının konağında özel öğretmenlerden Fransızca tarih edebiyat ve felsefe dersleri aldı. Yazmaya Fransızca'dan yaptığı çevirilerle başladı. İlk çevirisi George Ohnet'den Volente. O dönemde edebiyatla uğraşmak kadınlar için hoş karşılanmadığından çevirisi Meram adı ve "Bir Hanım" imzasıyla yayınlandı. Sonraları "Meram Mütercimi" olarak tanındı. Bir çok makalesi "Mütercime-i Meram" adıyla yayınlandı. Nisvân-ı İslâm adlı anı kitabı Fransızca İngilizce ve Arapça'ya Udî adlı romanı Fransızca'ya çevrildi.
Fatma Aliye Hanım'ın felsefeye merakı gençliğinde başladı. Olayları dikkatle incelemesi çeşitli ailelerdeki gözlemleri onu felsefeye götürdü. Felsefeye merakı arttıkça daha çok kitap okudu babası ve arkadaşlarıyla felsefe tartışmalarına girdi. Babasıyla birlikte Aristotales ve Platon ile İbn-i Rüşt ve Gazali'nin felsefelerini karşılaştırdı. 1904'te ilk felsefe tarihini yazdı. Thales'le başlayıp ilk çağ felsefesini anlattığı bu kitabın ikinci bölümünü İslâm Felsefesine ayırdı.
Kahramanları kadın olan öyküler ve romanlar yazdı. En önemli eseri sayılan Muhâdarât'ta bir kadının ilk aşkını unutamayacağı tezini çürütmeye çalıştı. Romanlarında zaman zaman toplumsal sorunları ele aldı felsefeye yer verdi. Udî adlı romanında müziğin felsefe ile ilişkilerine değindi. Bu romanda babasının etkisiyle müziğe ilgi duyan bir kızın daha sonra hayatını kazanmak amacıyla dersler vermesi anlatılır. Fatma Aliye Hanım düşünceleri ve yaşam biçimiyle ilk kadın kadın hakları savunucularından. Döneminin toplumsal koşulları gözönüne alındığında düşünceleri ve savunduğu görüşlerin son derece cesur olduğu ortaya çıkar. Kadın-erkek eşitliğine inanan ve savunan Fatma Aliye Hanım her iki cinsin aynı eğitim olanaklarından yararlanmasını istedi. Çok kadınla evliliğe karşı çıktı. Boşanmada kadınların da söz hakkı olması gerektiğini savundu.

ESERLERİ:

ROMAN:
Hayal ve Hakikat (Ahmet Mithat ile 1891)
Muhâdarât (1891)
Ref’et (1897)
Udi (1899 Fransızca’ya çevrildi)
Enin (1912)

ÇEVİRİ:
Meram (Roman 1889)

ANI-İNCELEME-MEKTUP:
Nisvan-I Islam (Tefrika 1891)
Levayih-i Hayat (1897-1898)
Taaddüt-ü Zevcata Zeyl (1898-1899)
Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan (1899-1901)
Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı (1912-1913)

TARİH:
Kosova Zaferi-Ankara Hezimeti (1912-1913)

FELSEFE:
Teracim-i Felasife (1899-1900)