Ayakkaßı Giymenin Kökeni

Konu: Ayakkaßı Giymenin Kökeni Ptsi Ara. 08, 2008 9:14 pm

Ayak yere basarak vücudun tüm ağırlığını taşır. İnsan gövdesinde en
ağır görev ayaklara düşer. Yetişmiş bir insanın vücudunda 206 kemik
vardır, bunların neredeyse dörtte biri, 62 adedi ayak ve
bacaklarımızdadır. Vücut ağırlığım taşıyan ve hareketi sağlayan bu
organın bakımı ayakkabı ile başlar.

Ayak kemikleri yere düz basmaz. Taban çukuru denilen içbükey bir
kubbenin iki ucuna ve kenarlarına basılır. Ayağın taban kısmının yapısı
oldukça karışıktır. Burada birçok kas, kiriş, damar ve sinir yer
almaktadır. Vücudumuzdaki kasların içinde en güçlüsü tabanlarımızda
bulunur. İnsanın en hassas bölgelerinden biri olan bu bölgeyi korumak
insan hayatı için çok önemlidir.

Çoğu ayakkabı 'taban' adı verilen ve kullanıldıkça eskiyen kalın bir
alt parça ile 'saya' adı verilen ve ayağı saran daha ince bir üst
parçadan oluşur. Ayakkabılar dünyada çok farklı iklimlerde yaşayan
insanların yaşam şartlarına göre değişiklik gösterdiği gibi tarih
boyunca moda da ayakkabıların şekilleri üzerinde çok etkili olmuştur.

Gerçi İspanya'daki 12-15 bin yıl öncelerine ait mağara resimlerinde
erkeklerde deri, kadınlarda kürkten yapılmış giysiler görülüyor ama
dünyadaki en eski ayakkabı izine, kuruyan çamur içinde sertleşip
günümüze kadar kalmış olarak Mezopotamya'da rastlanmıştır.

Günümüzdeki anlamı ve şekli ile ayakkabının ilk olarak sandalet
şeklinde sıcak iklimli ülkelerde ortaya çıktığı sanılıyor. İlk
ayakkabılar ham deri, ayağın girebileceği şekilde bir zarf haline
getirilerek yapılırdı. Bu ayakkabılar ayağın altını kızgın kumlardan,
üstünü güneş ve sıcaktan koruyorlardı.

Mısır sanat eserlerinde hükümdar ve tanrılar daima çıplak ayaklı olarak
görülürler. Sandaletlerin ise bu devirde sadece ev içinde giyildiği
tahmin edilmektedir. Hititler bugün Anadolu'da çok az da olsa hala
kullanılan çarıklara benzer ayakkabılar giyerlerdi.

Ortaçağda kızı evlenen bir baba onun üzerindeki otoritesini evleneceği
adama bir ayakkabı töreni ile devrediyordu. Bugün bazı Batı ülkelerinde
yeni evlenen çiftin arabalarının arkasına ayakkabı bağlama adeti de o
günlerden, kız babasının damadına kızının ayakkabılarından birini
vererek, artık onun himayesine girdiğini belirtmesi adetinden kalmadır.

Avrupa'da 11. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar sivri burunlu ayakkabılar
moda oldu. Ortadoğu bölgesinde ise ayağı kızgın kumlardan korumak amacı
ile yüksekte tutabilmek için ayakkabılara topuk ilave edildi. Avrupa'da
16. ve 17. yüzyıllarda bütün ayakkabıların topukları kırmızı renge
boyanıyordu.

Avrupa'da 18. yüzyıla kadar kadın ve erkek ayakkabıları farklı değildi.
Yüksekliği 15 santimetreyi bulan topuklu ayakkabıları Avrupa'da o
yıllarda sadece üst sınıfa mensup insanlar (tabii iki kişinin
yardımıyla) giyebiliyordu.

19. yüzyıla gelene kadar tüm dünyada her iki ayak için de eş
ayakkabılar kullanıldığını yani ayakkabılarda sağ sol farkının
olmadığını biliyor muydunuz? Sağ ve sol ayaklar için ayrı ayrı ayakkabı
üretimine ilk olarak ABD'de, Philadelphia'da başlandı.

Altı lastik ayakkabılar ise ilk olarak 1916'da yine ABD'de yapıldı ve
bunlara 'ket' (ked) adı verildi. Botlar ise ata binmenin yaygın olduğu
soğuk ve dağlık bölgeler ile sıcak ve kumlu çöllerde ortaya çıktılar.
Kadınlar için ilk bot 1840 yılında Kraliçe Victoria için dizayn edildi.
Bağcıklı rahat yürüyüş ayakkabısı ise Birinci Dünyâ Savaşı sırasında
ortaya çıktı.

Osmanlı Türkleri'nde de deri işleme sanatının çok gelişmiş olması ve
özellikle Yeniçeri Ocağı'nın at binmede uygun olan yumuşak deri
çizmelere gösterdiği ihtiyaç yüzünden ayakkabıcılık çok gelişmiştir.

Bugün artık en ilkel topluluklarda bile insanlar bir çeşit ayakkabı
giyiyor. Dünyada kaç çift ayakkabı var bilinmiyor ama uzayda dolaşan
bir çift olduğu biliniyor. Ay'a ilk ayak basan astronot Neil
Armstrong'un ayakkabıları dönüş yolculuğunda herhangi bir hastalık veya
bilinmeyen bir kirlenme tehlikesine önlem olmak üzere dünyaya
getirilmeyip uzaya bırakılmış. Şimdi uzayda dolanıp duruyorlar. Diğer
astronot ile daha sonra gidenlerin ayakkabıları şimdi neredeler acaba?