ßaLıkLar öLünce

Konu: ßaLıkLar öLünce Ptsi Ara. 08, 2008 9:18 pm

Bu durum en belirgin, çevre kirliliği ve patlayıcı ile avlanma
nedenleri ile ölüp yüzeye gelen balıklarda gözlemlenebilir. Ölen
balıklarda süratle bir iç bozunma yani bir çeşit çürüme oluşur. Bu iç
çürümeden dolayı çıkan gazlar balığın alt tarafındaki bağırsak
boşluğunda toplanırlar.

Balık ayıklayanlar bilirler, ayıklanacak balığın alt tarafındaki
yumuşak karnı yarılır, buraya yapışık mide ve bağırsaklar kolayca
çıkartılır. Balığın etli kısmı üst tarafındadır. Balık ölüp gazlar mide
boşluğunda toplanınca bu kısım şişen bir balon gibi hafifler, ağırlık
merkezi yukarı kayar ve balık, daha ağır kısmı aşağı gelecek şekilde
ters döner.

Bazı balıklarda, içinde hava bulunan yüzme keseleri vardır. Balık içi
hava dolu bu keseyi daraltıp genişleterek kendisini elverişli
derinlikte dengede tutabilecek yoğunluğu sağlar. Bu kese çoğu zaman
basit bir boruyla sindirim organına bağlıdır.

Eğer deniz suyundaki tuzluluk oranı (yüzde 3,5) dörtle birine
düşürülürse sonuç balığın kanındaki sodyum, klor, kalsiyum ve potasyum
oranının aynısı olur. Deniz suyu ve tüm omurgalıların kanlarındaki tuz
oranlarındaki bu benzerlik hayatın denizden başladığı teorisini
destekliyor.

Hayat başladığı zaman denizlerdeki tuz oranının omurgalıların
kanlarındaki oranla tamamen aynı olduğu, zamanla bu oranın artması
sebebiyle omurgalıların denizleri terk edip karada yaşamaya
başladıkları, balıkların ise denizde kalıp artan tuz oranından korunmak
için bir mekanizma geliştirdikleri ileri sürülüyor.

Balıkların solungaçları civarındaki klor hücreleri salgıladıkları bir
enzim sayesinde, deniz suyundan aldıkları fazla sodyumu tekrar dışarı
verirler. Buna ilaveten böbrekleri de tuz iyonlarını filtre ederek
idrarla dışarı atarlar. Bu nedenle idrarları az sulu, yoğun, tuz oranı
yüksek ve az miktardadır.

Tatlı su balıklarında ise tam tersi bir fiziksel mekanizma vardır.
Yaşadıkları ortamdan aldıkları suyun içindeki az miktardaki tuzu, atmak
yerine vücut ihtiyaçları için konsantre halinde tutarlar. İçinden tuz
alındığından idrarları da bol ve suludur. İdrar miktarı günde vücut
ağırlığının üçle birini bulur.

Sonuç olarak, tatlı su balıkları denizde yaşayamazlar çünkü vücutları
deniz suyundaki tüm tuzu alır, vücut susuz kalır, kurur ve balık ölür.
Denizde yaşayan balıklar da tatlı suda yaşayamazlar çünkü zaten az
miktarda olan tuzu ayırıp fazla su tuttuklarından şişerler ve onlar da
ölürler.

Yani her iki balık türünün de kan ve tuz kompozisyonları aynıdır ama
bir tür, kana tuz sağlamaya çalışırken diğeri azaltmaya uğraşır. Ortam
değişikliğinde de aynı şekilde çalışmaya devam eden mekanizmalar
balıkların ölümlerine neden olurlar.

Gerçi Somon gibi hem tatlı hem de tuzlu sularda yaşamayı başaran
balıklar da vardır. Somonlar tatlı sularda doğuyorlar, gençliklerinde
nehirler boyunca okyanusa yüzüyorlar ve hayatlarının geri kalan kısmını
oralarda, tuzlu sularda geçiriyorlar.

Bu tip balıklarda iki tip mekanizma da vardır ama yolculukları
sırasında, nehirlerin ağızlarında, tatlı ve tuzlu suların birleştikleri
yerlerde, bir süre kalarak vücutlarını öbür ortama ayarlıyorlar. Her
iki tür sularda da yaşayabilen deniz canlılarının ortak özellikleri,
yumurta ve bebeklik evrelerini tatlı sularda, yaşlılıklarını ise tuzlu
sularda geçirmeleridir.